یکی از مشکلات شایع در خانم ها کیست تخمدان است. این که کیست تخمدان برای شخص مشکلی ایجاد کند یا خیر، به نوع کیست بستگی دارد. کیست های بزرگ می توانند باعث درد و مشکلات ناباروری در شخص شوند.
درست قبل از تخمک گذاری، یک فولیکول روی تخمدان ها شروع به رشد می کند. با پارگی این فولیکول سلول تخم آزاد می شود و در لوله های فالوپ به سمت رحم حرکت می کند.
اگر این فولیکول پاره نشود و تخمک گذاری طبق روند طبیعی خود انجام نشود، ممکن است کیست تخمدان ایجاد شود. عدم تنظیم هورمون ها در بدن و بر هم خوردن تعادل هورمون ها باعث اشکال در تخمک گذاری می شود. در این شرایط سلول تخم آزاد نمی شود بلکه تبدیل به کیست می شود و به مرور سندروم تخمدان پلی کیستیک به وجود می آید.
انواع کیست تخمدان را میتوان با لاپاروسکوپی جراحی نمود.انتخاب اینکه بیمار به کدام روش باز یا بسته عمل شود به بیمار و شرایطش و نوع کیست تخمدان وبستگی دارد.
در صورتی که تمام شرایط برای عمل لاپاروسکوپی بیمار فراهم باشد و جراح متبحر در زمینه لاپاروسکوپی تمایل داشته باشد که بیمارش را با لاپاروسکوپی عمل نماید لاپاروسکوپی بهترین روش برای عمل جراحی کیست تخمدان می باشد.
تمام انواع کیست تخمدان با لاپاراسکوپی قابل عمل هستند.
سایز کیست تخمدانی تفاوتی ایجاد نمی کند و کیست تخمدانی بزرگ یا کوچک و با هر سایزی قابل عمل کردن با لاپاراسکوپی است.
تمام جدار کیست تخمدان به خوبی با لاپاروسکوپی خارج می شود.
تمام اقداماتی که در عمل جراحی باز میتوان روی تخمدان انجام داد با لاپاراسکوپی قابل انجام است از قبیل بخیه زدن ، خونگیری نمودن و غیره.
اینکه لاپاراسکوپی توسط چه کسی و در چه شرایطی و با چه میزان تبحر فردی و تیمی انجام شود بسیار حایز اهمیت است.
اگر قرار است لاپاراسکوپی تخمدان توسط فردی که در این زمینه تبحر ندارد انجام شود همان بهتر که عمل جراحی باز انجام شود زیرا کیفیت عمل باز زیاد دستخوش شرایط قرار نمیگیرد و زیاد وابسته به وسایل و تیم و بیمارستان نمی باشد ولی لاپاراسکوپی کاملا وابسته به همین موارد است.
بافت تخمدان بافتی بسیار حساس و آسیب پذیر است و مراقبت از آن به معنای مراقبت از باروری و شادابی و جوانی و زیبایی یک زن است.
اعمال جراحی روی تخمدان که توسط افرادی انجام میشود که در این حیطه تبحر ندارند صدمات جبران ناپذیزی به تخمدان وارد میکند.
این که بین عوام مرسوم شده که به عمل لاپاراسکوپی عمل لیزری می گویند واژه صحیحی نیست.
لیزر در درمان کیست تخمدان و لاپاروسکوپی به عنوان یکی از ابزار برای برش دادن ویا منعقد کردن استفاده میشود ولی این به آن مفهوم نیست که لیزر عمل می کند.
یک کیست 8-10 سانتی متری تخمدان چگونه از طریق چند سوراخ روی شکم خارج می شود؟
در واقع کیست یک جدار نازک و قابل انعطاف دارد و ما بعد از اینکه کیست تخمدان را در داخل کیسه های مخصوص لاپاروسکوپی قرار دادیم مایع داخل آن را ساکشن می کنیم و برای آزمایشگاه جداگانه ارسال میکنیم و به این طریق کیست رو هم می خوابد و یک کیست بتخمدان با قطر 10 سانتی متر تبدیل به یک پوسته نازک با قطر کمتر از 1 سانت میشود که به راحتی از سوراخهای ایجاد شده روی شکم خارج میشود.
کدام کیست های تخمدان نیاز به عمل دارند؟
- کیست تخمدان هایی که درد شدید ایجاد می کنند
- کیست های تخمدانی شکلاتی (اندومتریوما)
- کیست تخمدان مویی (درمویید)
- کیست تخمدان با جزء جامد
- کیست تخمدان مشکوک به بدخیمی
- کیست تخمدانی که در سونوگرافی مشخصات خاصی دارد.
- کیست تخمدان مشکوک به پیچ خوردگی تخمدان.
آیا عمل کیست تخمدان به روش لاپاروسکوپی باعث آسیب به پرده بکارت میشود؟
خیر .این عمل هیچ ارتباطی به بکارت ندارد.
آیا عمل لاپاروسکوپی کیست تخمدان با بی حسی انجام میشود؟
لاپاروسکوپی که نیاز به زمان طولانی برای عمل نداشته باشد را میتوان با بی حسی موضعی و یا بی حسی از کمر (اسپاینال یا اپیدورال ) انجام داد ولی در مواردی که نیاز به عمل جراحی سنگینی می باشد و یا بیمار خودش تمایل به بیهوشی دارد با بیهوشی عمومی انجام میشود.
نگران کیست تخمدان نباشید
بعضیها اصلا نمیدانند کیست تخمدان چیست و چرا ایجاد میشود، اما تا اسمش را میشنوند، به ناباروری و نازایی فکر میکنند. عده دیگری هم هستند که باور دارند کیستهای تخمدانی یعنی همان سرطان تخمدان و برای همین، با شنیدن این موضوع حسابی نگران میشوند.
جام جم سرا: در صورتی که متخصصان زنان و زایمان تعریف دیگری برای کیست تخمدان دارند و تاکید میکنند، کیست تخمدان همیشه بدخیم نخواهد بود.
دکتر آمنهالسادات حقگو با تائید این مطلب میگوید: شایعترین تودههای تخمدان در سنین میان 22 تا 45 سال، همین تودههای کیستیک است که البته بهطور کلی حدود 80 تا 85 درصد این تودهها خوشخیم خواهد بود.
این جراح و متخصص زنان و زایمان در گفتوگو با جامجم، کیست تخمدان را چنین تعریف میکند: به ساختمانهای کیسه مانندی که حاوی مایع است، کیست گفته میشود. وجود این کیستها در تخمدان، معمولا در سالهای باروری یعنی در سنین میان بیست و دو تا چهل و پنج سالگی شایع است و در این سن و سال هم بیشتر آنها خوشخیم هستند.
کیستهای مختلف؛ علل متفاوت
بیشک، خانمهایی که دچار کیست تخمدان میشوند، در پی یافتن راهی برای پیشگیری از ایجاد آن خواهند بود اما تا ندانیم کیست تخمدان به چه دلیلی ایجاد میشود، نمیتوانیم راهحلی برای پیشگیری از بروز آن پیدا کنیم. دکتر حقگو با اشاره به این موضوع، یادآور میشود: اغلب کیستها ناشی از اختلال عملکرد تخمدان است یا از انواع نئوپلاستیک که میتواند خوشخیم یا بدخیم باشد. بنابراین در یک دستهبندی کلی، کیستها را میتوان به دو گروه ناشی از اختلال عملکرد و نئوپلاستیک تقسیم کرد.
این پزشک متخصص با تاکید براینکه 80 تا 85 درصد کل تودههای تخمدان خوشخیم هستند، خاطرنشان میسازد: احتمال اینکه تودههای تخمدانی در سنین کمتر از چهل و پنج سالگی بدخیم شود، کمتر از 6 درصد است و با توجه به سن شایع بروز کیستهای تخمدانی مشخص میشود، معمولا جای نگرانی در اینباره وجود ندارد اما در صورت روبهرو شدن با این کیستها، باید به پزشک مراجعه و براساس نظر او نسبت به درمان اقدام کنید.
وی در ادامه توضیح میدهد: احتمال بروز کیستهای عملکردی تخمدان ـ که بر اثر اختلال عملکرد و اختلالات هورمونی ایجاد میشود ـ با استعمال دخانیات افزایش پیدا میکند. از طرف دیگر، مصرف قرصهای جلوگیری از بارداری احتمال ایجاد کیستهای عملکردی را کاهش میدهد.
برخی کیستها هم منشا مادرزادی دارد و برخی دیگر ناشی از متاستاز تودههای رحم، معده، پستان و روده به تخمدان است. علاوه بر این، مصرف بعضی داروهای محرک تخمدان ـ که برای باروری از آنها استفاده میشود ـ میتواند زمینهساز ایجاد کیست باشد. دکتر حقگو ضمن بیان این مطالب، میگوید: اندومتریوز نیز بیماری مهمی است که میتواند عاملی باشد برای نازایی، ولی علت ایجاد آن ناشناخته است و بعضی عوامل محیطی و ژنتیک را در بروز آن موثر دانستهاند.
نشانههای متنوع؛ از درد تا نازایی
بعضیها از درد شکایت میکنند، عدهای دچار اختلالات قاعدگی میشوند و گروهی هم اصلا متوجه وجود کیست نخواهند شد تا زمانی که اقدام به بارداری کنند و با مشکل مواجه شوند. بنابراین نباید منتظر نشانه خاصی باشید چون به گفته دکتر حقگو، علائم و نشانههای هر یک از کیستها براساس نوع آن میتواند متفاوت باشد. همچنین با توجه به اینکه تخمدان در حفره شکمی قرار دارد، بروز کیست ممکن است در مراحل اولیه نشانه خاصی برای فرد ایجاد نکند مگر اینکه کیستها از نوع عملکردی و فعال از نظر هورمونی باشد که نشانههای آن بهصورت نداشتن تعادل هورمونی مانند خونریزی غیرطبیعی نمایان میشود.
وی میافزاید: بعضی افراد هم فقط با درد ناگهانی روبهرو میشوند که این درد ناشی از پیچ خوردن توده است یا پارگی کیست و خونریزی داخل آن که در این شرایط، بیمار با درد شکمی حاد و به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه خواهد کرد.
بعضی انواع کیستها ممکن است علائم دیگری مانند اتساع شکم داشته باشند. به گفته این متخصص زنان، در چنین مواقعی کیست آن قدر بزرگ میشود که این مشکل را برای فرد ایجاد میکند یا حتی ممکن است بزرگ شدن کیست، درد و ناراحتی یا احساس فشار در قسمتهای تحتانی شکم ایجاد کند. همچنین در صورتی که کیست روی دستگاهها و اعضای مختلف بدن اثر فشاری داشته باشد، مشکلات دیگری مانند تکرر ادرار بر اثر فشار بر مثانه یا درد پهلو به دلیل وارد شدن فشار بر کلیه ایجاد خواهد کرد.
در بیماری تخمدان پلیکیستیک، کیستها با نشانههای ظاهری خودشان را نشان میدهند و موجب رشد موهای زائد، آکنه و ریزش مو از نوع مردانه در خانمها خواهند شد.
وی با اشاره به علائم متفاوت کیستهای اندومتریوز، توضیح میدهد: این بیماری با نشانههای متفاوتی از جمله اختلال قاعدگی، درد زیر شکم، درد شدید هنگام نزدیکی و قاعدگی، درد در زمان اجابت مزاج و لکهبینی تظاهر میکند و حتی ممکن است ناباروری، تنها علامت کیست تخمدان باشد.
درمان کیست تخمدان؛ جراحی یا دارویی؟
خیلیها فکر میکنند تنها راه درمان کیستهای تخمدان، جراحی و خارج کردن توده است در حالیکه دکترحقگو میگوید براساس سن و شرایط جسمی بیمار، علائم بیماری و مشخصات سونوگرافی و آزمایشهای خون باید درباره روش درمان تصمیمگیری کرد.
به گفته این متخصص زنان و زایمان، اغلب کیستها که کیستهای فیزیولوژیک تخمدان هستند با یک درمان دارویی معمولی برطرف خواهند شد و حتی اگر بیمار کیست ساده فیزیولوژیک داشته باشد و هیچ دارویی هم مصرف نکند، انتظار میرود کیست پس از دو ماه کوچکتر شود، اما اگر بعد از این مدت، اندازه کیست تغییر نکند یا بزرگتر شود، باید دنبال پیدا کردن علت اصلی و درمان صحیح آن باشیم.
وی با تاکید براینکه اندازه توده در انتخاب روش درمان بسیار مهم است، میگوید: کیستهای فیزیولوژیک تخمدان که خودبهخود ممکن است برطرف شوند، اندازهای کوچکتر از شش سانتیمتر دارند. بنابراین برای تودههای ساده که محتویات داخل آن مایع و شفاف است و کدورتی دیده نمیشود، معمولا جای نگرانی وجود ندارد اما در صورتی که مایع داخل کیست شفاف نباشد، دیوارههای ضخیمی در آن دیده شود یا اندازهاش بیشتر از شش تا هشت سانتیمتر باشد، نیاز است بررسی دقیقتر انجام شود.
دکتر حقگو درباره روشهای جراحی کیستهای تخمدان توضیح میدهد: کیست تخمدان را میتوان با روش جراحی باز یا لاپاراسکوپی عمل کرد و جراح براساس شرایط بیمار، نوع کیست و آزمایشهای وی باید روش مناسب را انتخاب کند. البته تبحر جراح و امکانات در دسترس او نیز بر انتخاب روش جراحی تاثیرگذار خواهد بود.
خوراکیهای مفید و مضر برای کیستهای تخمدان
درباره بعضی انواع کیستها که علل ناشناخته دارند، هیچ رژیم غذایی مفید یا مضری مشخص نشده، اما انواعدیگری از کیستهای تخمدانی هستند که با نحوه تغذیه فرد ارتباط خواهند داشت. دکتر حقگو در اینباره میگوید: پیروی از رژیمهای غذایی غنی از چربی و گوشت قرمز، احتمال بروز بیماری اندومتریوز را افزایش میدهد و به همین دلیل توصیه میشود، کسانی که سابقه این بیماری در خانوادهشان وجود دارد، بیشتر از رژیم غذایی حاوی سبزیجات و میوهها استفاده کنند.
وی میافزاید: بارداری و شیردهی از دیگر عواملی است که میتواند احتمال روبهرو شدن با این بیماری را کاهش دهد و یکی از عوامل محافظتکننده بهشمار میآید.
بیماران زیادی هم هستند که وقتی متوجه کیست تخمدان میشوند، نمیدانند ورزش و فعالیت جسمی به ضررشان است یا نه. دکتر حقگو در اینباره توضیح میدهد: برای بعضی انواع کیستها و براساس اندازه آن، پزشک فعالیت ورزشی سنگین را ممنوع میکند تا احتمال پاره شدن کیست کاهش یابد، ولی برای کیستهایی که اندازهشان کوچک است، محدودیت خاصی در این زمینه وجود ندارد.
منابع
http://sara.jamejamonline.ir/
http://www.livestrong.com//
http://endometriosis.org//
Ovarian cyst surgery
Whether or not you have trouble with a cyst may depend on what causes it to appear. A follicle develops on the surface of the ovary prior to ovulation. When the follicle breaks open, the released egg moves down the fallopian tube to the uterus. A follicle that fails to break becomes a follicle cyst. Polycystic ovary syndrome is a condition caused by an imbalance of androgens, hormones that control egg development. Women with this problem have eggs that fail to mature and release. The eggs settle on the surface of the ovary and become cysts.
Small ovarian cysts (endometriomas, chocolate cysts)
Small ovarian cysts less than 3 cm in diameter can be punctured and drained. When the inner lining of the cyst has been examined, the lining can be destroyed by coagulation or vaporisation.
Large ovarian cysts (endometriomas, chocolate cysts)
Large ovarian cysts greater than 3 cm in diameter can be excised, or drained and coagulated.
When excising large cysts, the entire cyst is cut away from the surrounding ovary. Some of the adjacent ovarian tissue may be removed with the cyst to ensure that the entire cyst is removed.
When draining and coagulating large cysts, the cyst is opened up and drained. The inner lining of the cyst is then destroyed by coagulation.
Risks or Removal
There’s a chance that the cyst may return after removal. Scar tissue or adhesions are another issue of concern. In the months and years after surgery, some patients experience growth of scar tissue. Occasionally, this scar tissue is limited to the surgical site; however, it may extend beyond this region to the fallopian tubes and other areas in the pelvis. As with any surgery, there is always a risk for infection to develop. Finally, the surgical procedure to remove an ovarian cyst places the bowel and bladder at risk for damage. While this is rare, it’s important to consider the possibility prior to undergoing ovarian cyst removal.
Select the Best Procedure
There are two methods for removing ovarian cysts. Laparoscopic surgery is a less invasive procedure. The doctor makes a small incision in the abdomen, just below the navel. If necessary, the doctor makes one additional incision above the pubic hairline. The doctor then inserts the laparoscope into the primary incision, allowing her to see the cyst. Then, the doctor removes the cyst through the secondary incision. Gynecologists recommend laparoscopic surgery for women at low risk for ovarian cancer, with small and functional ovarian cysts. Doctors perform a laparotomy on women with multiple ovarian cysts or cysts larger than three inches. The laparotomy is preferred for women at risk for ovarian cancer. Patients are under general anesthesia for both surgical procedures. Occasionally, a planned laparoscopic surgery turns into a laparotomy.
It is recommended that large ovarian cysts greater than 3 cm in diameter be excised rather than drained and coagulated, and some surgeons feel that cysts larger than 6 cm need to be treated in two steps. Complete excision results in greater improvements in pain and fertility, and a lesser risk of recurrence.
References
http://www.livestrong.com/article/6859-need-removing-ovarian-cysts/
http://endometriosis.org/treatments/endometriosis-surgery/