نوشته شده توسط : جام جم آنلاين ( 27 آذر 1391 )

«دوران بارداري مهم است و مادر در اين ماه‌ها بايد بيشتر از قبل به فكر حفظ سلامتش باشد.» تقريبا تمام خانم‌هايي كه قصد دارند بچه‌دار شوند يا باردار هستند، نسبت به اين موضوع آگاه بوده و مي‌دانند مراجعات منظم به پزشك متخصص زنان چقدر اهميت دارد. اما در اين ميان، بيماري‌ها و شرايط خاصي نيز وجود دارد كه مي‌تواند بارداري را به خطر انداخته و سلامت مادر و جنين را تهديد كند. به همين دليل، خانم‌هايي كه تصميم گرفته‌اند مادر شوند، بايد با شناخت شرايط خطر و به كارگرفتن شيوه‌هاي مناسب، از بروز مشكل و عارضه پيشگيري كنند. اما مهم‌ترين پرسش اين است كه چه زماني مادر در معرض خطر قرار دارد و براي كاهش احتمال رويارويي با مشكل چه اقداماتي بايد انجام داد؟ البته تقريبا تمام افراد مي‌دانند بيماري‌هايي مانند مشكلات قلبي، ريوي، ديابت و… شرايط خاصي را ايجاد خواهد كرد و به همين دليل به مراقبت‌هاي بيشتري نياز دارد. اما بد نيست به اين موضوع هم توجه داشته باشيد كه مسأله ساده‌اي مانند چاقي و اضافه وزن هم مي‌تواند براي مادر و جنين دردسرساز شود. دكتر آمنه‌سادات حقگو، جراح و متخصص بيماري‌هاي زنان، زايمان و نازايي در گفت‌وگو با«جام‌جم» در اين‌باره توضيح مي‌دهد: تعداد زيادي از خانم‌هايي كه قصد بارداري دارند، درباره كاهش وزن قبل از بارداري سوال مي‌كنند و مي‌خواهند در مورد عوارض ناشي از چاقي در اين دوران اطلاعاتي كسب كنند. بهترين توصيه آن است كه خانم‌ها ‌ قبل از بارداري به وزن ايده‌آل متناسب با قدشان رسيده در دوران بارداري هم بيش از پنج تا 9 كيلوگرم اضافه وزن نداشته باشند.

بيماران قلبي و ريوي؛ بارداري پس از مشورت با پزشك

بيماران قلبي هميشه نگران دوران بارداري‌شان هستند و شايد به‌درستي ندانند بارداري براي آنها مجاز است يا نه. دكتر حقگو در اين‌باره مي‌گويد: تمام افرادي كه سابقه بيماري‌هاي قلبي دارند، حتما بايد قبل از بارداري با پزشك معالج خود مشورت كنند. در واقع بارداري براي بعضي از بيماران قلبي كم‌خطر يا بي‌خطر خواهد بود، در حالي كه براي بعضي مي‌تواند بسيار خطرناك و مهلك باشد. ‌وي تاكيد مي‌كند: مشاوره با پزشك قبل و حين بارداري براي بيماران قلبي ضروري است. علاوه بر اين، داروهايي كه براي درمان مشكلات قلبي مصرف مي‌شود نيز ممكن است براي جنين خطرناك بوده و به همين دليل بايد با نظر پزشك معالج نوع دارو، ميزان و زمان استفاده از آن تعيين شود. ‌‌گاهي ممكن است مشكلات قلبي بدون وجود سابقه بيماري در دوران بارداري نمايان شود. در چنين شرايطي چه كار بايد كرد تا مادر و جنين سالم بمانند؟ دكتر حقگو در پاسخ مي‌گويد: علائمي مانند تنگي نفس خفيف در دوران بارداري تا حدي طبيعي است، ولي چنانچه تنگي نفس پيشرونده بوده و با گذشت ماه‌هاي بارداري پيشرفت كند يا هنگام درازكشيدن ايجاد شود، حتما بايد مورد توجه قرار گيرد. سرفه‌هاي شبانه، سرفه خوني، درد قفسه سينه و غش هم ممكن است نشانه‌اي از بيماري‌هاي قلبي باشد كه بايد به آنها توجه شود. دكتر حقگو درباره بارداري بيماران مبتلا به آسم مي‌گويد: بارداري هيچ تاثير قابل پيش‌بيني بر آسم ندارد؛ به طوري كه در يك‌سوم موارد آسم در دوران بارداري بهتر مي‌شود، در يك‌سوم موارد تغييري نداشته و براي يك‌سوم افراد هم ممكن است مشكل‌شان تشديد شود بنابراين نمي‌توان در اين مورد نظري قطعي داشت ولي معمولا احتمال تشديد بيماري براي كساني كه قبل از بارداري دچار آسم شديد هستند، بيشتر است و به ويژه اگر زايمان به روش سزارين انجام شود، پس از آن احتمال تشديد آسم بيشتر از زايمان طبيعي خواهد بود. به گفته اين پزشك متخصص، بيماران مبتلا به آسم در دوران بارداري بايد با نظر پزشك از داروهاي مخصوص استفاده كنند تا حملات آسم در اين دوران رخ ندهد.

عفونت‌هاي ادراري را بموقع تشخيص دهيد

عفونت‌هاي ادراري يكي از مشكلات شايعي است كه در دوران بارداري خانم‌ها با آن روبه‌رو مي‌شوند و در صورتي كه درمان مناسب و به موقع صورت نگيرد، موجب درگيري مثانه و كليه‌ها شده و حتي مي‌تواند بيمار را دچار شوك عفوني كند كه هم براي مادر و هم براي جنين خطرناك است. دكتر حقگو با اشاره به اين موضوع يادآور مي‌شود: تشخيص و درمان زودرس عفونت‌هاي ادراري در دوران بارداري نكته مهمي است كه خانم‌‌ها بايد در نظر بگيرند. حتي در مواردي كه علامت خاصي وجود ندارد نيز به كمك آزمايش ادرار مي‌توان وجود عفونت را تشخيص داده و درمان مناسب را آغاز نمود. به گفته وي، در صورتي كه خانم باردار با نشانه‌هايي مانند درد پهلو، تب و لرز يا سوزش ادرار مواجه شد، حتما بايد به پزشك مراجعه كند تا از درگيري كليه‌ها پيشگيري شود.

قند خون‌تان را كنترل كنيد

ديابت دوران بارداري يكي از مشكلاتي است كه مي‌تواند خانم‌هاي باردار را درگير كند. آن‌طور كه مطالعات نشان مي‌دهد، 50 درصد اين افراد ممكن است در مدت 20 سال پس از زايمان نيز دچار ديابت آشكار شوند و به همين دليل حتما بايد پس از بارداري و زايمان، آزمايش‌ها و بررسي‌هاي لازم را انجام دهند. به گفته دكتر حقگو، بيماران مبتلا به ديابت در دوران بارداري بايد براساس نظر پزشك تحت درمان با استفاده از يك رژيم غذايي مناسب باشند و در صورت نياز از انسولين نيز استفاده كنند. همچنين تا حد امكان بايد ميزان فعاليت‌هاي خود را افزايش دهند. ‌وي مي‌افزايد: قند خون بالا كه كنترل نشده باشد، موجب بروز عوارض متعددي مانند سقط، زايمان زودرس و ناهنجاري‌هاي اندام خواهد شد كه هم براي مادر و هم براي جنين خطرناك است و حتي مي‌تواند سبب مرگ جنين شود.

علت اصلي سردرد را تشخيص دهيد

دكتر حقگو با اشاره به اين‌كه قبل از بارداري بايد علت اصلي سردرد مشخص شده و با توجه به نظر پزشك، اقدامات لازم براي آن انجام شود، مي‌گويد: معمولا در 50 تا 70 درصد موارد، سردردهاي ميگرني در دوران بارداري بهبود مي‌يابد، ولي در صورت تشديد سردرد ميگرني حتما بايد مراقب بيماري‌هاي ديگر بوده و اقدامات مناسب را انجام دهيد.‌‌همچنين مصرف برخي داروهايي كه براي سردردهاي ميگرني استفاده مي‌شود در دوران بارداري ممنوع است و به همين دليل حتما بايد با نظر پزشك داروها را انتخاب و مصرف كنيد.

خانم‌هایی که قصد بارداری دارند، معمولا نگران سقط جنین هستند و شاید بارها این پرسش را از خودشان بپرسند که چرا جنین سقط می‌شود و چطور باید از این مشکل پیشگیری کرد؟ خیلی فکر می کنند استراحت مطلق تنها راه حلی است که می تواند از سقط پیشگیری کند در حالی که متخصصان نظر دیگری دارند و عوامل متعددی را در این زمینه موثر می دانند. علاوه بر این، این نکته را هم باید در نظر داشته باشیم که سقط خودبه خودی که یک بار اتفاق می افتد، مشکلی بسیار شایع است و خانم های زیادی با آن روبه رو خواهند شد. دکتر آمنه سادات حقگو، جراح و متخصص زنان و زایمان در این باره به جام جم می گوید: به طور کلی، سقط به دفع حاملگی قبل از هفته بیستم بارداری یا دفع جنین کمتر از۵۰۰ گرم گفته می شود، ولی آنچه میان خانم ها به عنوان سقط شناخته شده، معمولا سقط های سه ماهه اول بارداری (کمتر از 12 هفته) است. به گفته این متخصص زنان و زایمان، سقط جنین (سقط خود به خودی که فقط یک بار اتفاق افتاده) موردی بسیار شایع است و تقریبا یک مورد از هر صد بارداری با این وضع روبه رو خواهد شد. همچنین آن طور که گفته می شود، 70 درصد بارداری ها قبل از این که قابلیت حیات پیدا کنند، به صورت طبیعی سقط می شود و 50 درصد این سقط ها هم قبل از این که زمان قاعدگی فرد برسد و او متوجه بارداری اش شود، به طور خودبه خودی اتفاق می افتد و به همین دلیل، بیشتر سقط ها تشخیص داده نخواهد شد. وی می افزاید: البته پس از دو بار سقط معمولا نیاز است، بررسی های دقیق انجام شود.

چرا جنین سقط می شود؟

وقتی جنینی سقط می شود، مادر قبل از هر چیز می خواهد بداند چرا این اتفاق افتاده و چه عواملی در بروز این مشکل موثر بوده است؟ دکتر حقگو در این باره توضیح می دهد: عوامل متعددی مانند مسائل ژنتیکی، ناهنجاری های رحمی، اختلالات هورمونی، بیماری های عفونی و نقایص ایمنی می تواند موجب سقط جنین شود. در این میان، اختلالات ایمنی یکی از شایع ترین موارد است که یا به صورت افزایش سطح ایمنی مادر بروز می کند یا به صورت کاهش سطح ایمنی. وی می افزاید: علت 20 تا 50 درصد سقط هایی که تشخیص داده می شود، نقایص ایمنی است، 5 درصد موارد به مسائل ژنتیکی مربوط می شود، 15 درصد ناشی از ناهنجاری های رحمی و 20 درصد هم به دلیل اختلالات هورمونی اتفاق می افتد. سن زیاد یا کم مادر در دوران بارداری می تواند به دلیل کاهش قابلیت های رحمی احتمال سقط را افزایش دهد. بسیاری از خانم ها نگران عفونت ها هستند و می خواهند بدانند این مشکلات هم موجب سقط می شود یا نه که به گفته این پزشک متخصص، بعضی عفونت ها بویژه عفونت هایی که موجب زخم های دهانه رحم می شود یا در صورتی که فرد نارسایی های دهانه رحم داشته باشد، بر سقط تاثیر می گذارد. سندرم تخمدان پلی کیستیک هم از بیماری های شایعی است که این روزها زیاد شاهد آن هستیم. این بیماری هم به گفته وی، یکی از عوامل سقط به حساب می آید و با ایجاد اختلالات هورمونی موجب سقط جنین می شود. اختلالات قاعدگی قبل از بارداری که بیشتر به صورت تاخیر در قاعدگی بروز می کند، رشد موهای زائد و چاقی از جمله علائم این بیماری است. اختلالات تیروئید نیز از دیگر علل شایع سقط جنین است و به همین دلیل حتما باید قبل از بارداری این اختلالات درمان شود. دکتر حقگو با اشاره به کسانی که ازدواج فامیلی داشته اند، می گوید: این افراد قبل از بارداری حتما باید مشاوره ژنتیک داشته باشند و اگر این مشاوره مشکلی نداشت ولی دچار سقط شدند، حتما باید بررسی های ژنتیکی لازم را انجام دهند. علاوه بر اینها، اختلالات و مشکلات رحمی مانند فیبروم های رحم هم یکی از مشکلات شایعی است که پرسش های زیادی را برای خانم ها ایجاد می کند، ولی آن طور که این متخصص زنان و زایمان می گوید: اگر فیبروم داخل حفره رحم باشد و مانع از لانه گزینی جنین شود و فضا را برای رشد جنین تنگ کند، حتما باید برداشته شود، اما اگر بیرون از رحم باشد و اثر فشاری بر حفره رحم نداشته باشد معمولا مشکلی ایجاد نخواهد کرد و کاری در موردش انجام نمی دهیم. چنانچه داخل گوشت رحم باشد نیز اندازه و اثر فشاری اش بسیار مهم است تا برای برداشتن آن تصمیم گیری شود. وی درباره ورزش و فعالیت های بدنی توضیح می دهد: ورزش و فعالیت بدنی اگر در حد متوسط و سبک باشد و فشاری بر شکم و رحم مادر وارد نکند، مشکل خاصی نخواهد داشت؛ ولی انجام ورزش های سنگین بویژه برای کسانی که سابقه سقط داشته اند، توصیه نمی شود و باید از آن پرهیز کرد.

بارداری مجدد پس از سقط جنین

وقتی گفته می شود سقط جنین مشکلی شایع است و افراد زیادی آن را تجربه خواهند کرد، اولین پرسشی که به ذهن خانم ها می رسد، درباره بارداری های بعدی خواهد بود. این که احتمال سقط در بارداری های بعد چقدر است و آیا دوباره می توانند بارداری مطلوبی را تجربه کنند یا نه؟ دکتر حقگو در این باره توضیح می دهد: براساس مطالعات انجام شده، برای خانمی که یک بار سقط داشته است، تقریبا در 76 درصد موارد این احتمال وجود دارد که بارداری بعدی را با موفقیت پشت سر بگذارد. حتی برای کسانی که دو بار پشت سر هم سقط داشته اند نیز بارداری بعدی با 70 درصد موفقیت همراه خواهد بود. اگر فردی چهار سقط خود به خود و پشت سر هم داشته باشد، باز هم این احتمال وجود دارد که بارداری موفقی را تجربه کند. با وجود این، معمولا پس از دوبار سقط به بررسی های دقیق نیاز داریم تا علت اصلی مشخص و درمان شود. البته در بعضی موارد مانند خانم هایی که سن بالایی در بارداری اول دارند یا کسانی که به بیماری خاصی مبتلا هستند و بیماری شان تحت کنترل است، ولی احتمال عود آن وجود دارد، زودتر به فکر بررسی و پیگیری خواهیم بود. این متخصص زنان ضمن بیان این مطلب یادآور می شود: برای این افراد با یک بار سقط هم باید پیگیری ها را شروع کنیم. در واقع، با توجه به بررسی های دقیق و هزینه زیادی که پیگیری سقط دربردارد، معمولا سعی می کنیم، این بیماران را به دقت انتخاب کنیم تا هزینه زیادی متحمل نشوند. به گفته وی، اگر سقط از نوع سقط مول یا بچه خوره نباشد، سه ماه بعد از سقط می توان به فرد اجازه بارداری داد؛ البته به شرطی که اقدامات لازم در این مدت انجام شده باشد، اما اگر بارداری اول به علت بچه خوره سقط شده باشد، بین شش ماه تا یک سال باید تا بارداری بعد فاصله گذاشته شود

خونریزی در هر یک از حالت‌های زیر غیر طبیعی است:

• خونریزی بین دو قاعدگی
• خونریزی بعد از ارتباط جنسی
• لکه خونی در هر زمان از چرخه قاعدگی
• خونریزی شدید یا خونریزی برای روزهای بیشتری از حالت طبیعی
• خونریزی بعد از یائسگی

چرخه قاعدگی طولانی‌تر از ۴۵ روز و کوتاه‌تر از ۲۱ روز غیر طبیعی است. همچنین نبود عادت ماهانه برای ۳ تا ۶ ماه (آمنوره) غیر طبیعی می‌باشد.

چرخه قاعدگی با اولین روز خونریزی در یک دوره شروع می‌شود و با اولین روز خونریزی دوره بعدی به پایان می‌رسد. در بیشتر زنان این چرخه حدود ۲۸ روز طول می‌کشد. چرخه‌هایی که تا ۷ روز از این مدت بیشتر یا کمتر باشند، طبیعی هستند.

خونریزی غیر طبیعی رحم در هر سنی اتفاق می‌افتد. با این حال در زمان‌های خاصی از زندگی، نامنظم شدن عادت ماهانه شایع‌تر است. عادت ماهانه در اولین سال‌های قاعدگی طبق برنامه انجام نمی‌شود (سن ۹ تا ۱۶ سالگی). طول چرخه ماهانه با نزدیک شدن به یائسگی (حدود ۵۰ سالگی) تغییر می‌کند. همچنین در این زمان، اتفاق نیفتادن عادت ماهانه و بیشتر یا کمتر شدن خونریزی طبیعی است.

خونریزی غیر طبیعی رحم می‌تواند علل متعددی داشته باشد:

• بارداری
• سقط جنین
• بارداری خارج رحمی
• آدنومیوزیس
• بعضی از روش‌های ضد بارداری مثل IUD یا قرص‌های پیشگیری از بارداری
• عفونت رحم یا دهانه رحم
• فیبروئید
• اختلال در انعقاد خون
• پولیپ
• هیپرپلازی اندومتری
• انواع خاصی از سرطان مثل سرطان رحم، دهانه رحم یا واژن
• سندروم تخمدان پلی‌سیستیک

• پزشک درباره تاریخچه سلامت بیمار، سابقه خانوادگی و چرخه قاعدگی وی سؤال می‌کند. تعداد روزها، مدت و شدت خونریزی قاعدگی (کم، متوسط، شدید یا لکه‌ای) خود را قبل از ملاقات با پزشک یادداشت کنید. ابتدا معاینه فیزیکی انجام می‌شود. ممکن است آزمایش خون هم صورت گیرد که این آزمایشات تعداد سلول‌های خونی و سطح هورمونی شما را بررسی می‌کنند و احتمال ابتلا به بعضی بیماری‌های خونی را مشخص می‌نماید. همچنین آزمایشی برای تشخیص بارداری شما انجام می‌شود.

بر اساس علائم ممکن است انجام آزمایشات دیگری نیز لازم باشد. بعضی از این آزمایشات در مطب پزشک انجام می‌شود و بعضی دیگر ممکن است در بیمارستان یا یک مرکز جراحی صورت گیرد.

• • سونوگرافی: امواج صوتی برای گرفتن تصویر از لگن استفاده می‌شود.
  • MRI
  • هیستروسکوپی: یک پروب باریک از طریق واژن و دهانه رحم وارد می‌شود و به پزشک اجازه می‌دهد تا نواحی داخلی رحم را مشاهده کند.
  • بیوپسی اندومتریال: با استفاده از یک وسیله کوچک و باریک، بافت از لایه پوشاننده رحم (اندومتر) برداشته شده و سپس زیر میکروسکوپ مشاهده می‌شود.

نوع درمان بر اساس عوامل مختلفی از جمله علت خونریزی، سن و تصمیم فرد به باردار شدن انتخاب می‌شود. بیشتر زنان با دارو درمان می‌شوند و برخی دیگر ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.

• داروهای هورمونی اغلب برای کنترل خونریزی غیر طبیعی رحم استفاده می‌شوند. نوع هورمونی که مصرف می‌کنید بستگی به سن شما و تصمیم‌تان برای باردار شدن دارد. قرص‌های پیشگیری از بارداری می‌تواند به منظم شدن دوره ماهانه کمک کند. هورمون‌ها به صورت تزریقی، کرم‌های واژنی یا از طریق IUD تجویز می‌شوند. IUD یک وسیله پیشگیری از بارداری است که وارد رحم می‌شود. هورمون‌ها در IUD به تدریج آزاد شده و خونریزی غیر طبیعی را کنترل می‌کنند. دیگر داروها شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (مثل‌ ایبوپروفن)، ‌ترانکزامیک اسید و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز برای کنترل خونریزی غیر طبیعی رحم استفاده می‌شوند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی می‌توانند خونریزی را متوقف کرده و کرامپ‌های قاعدگی را کاهش دهند. ترانکزامیک اسید برای درمان خونریزی‌های شدید قاعدگی استفاده می‌شود. عفونت نیز توسط آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شود.

• برخی زنان برای برداشتن پولیپ یا فیبروئید که موجب خونریزی می‌شوند، نیاز به انجام جراحی دارند. برخی از فیبروئیدها را می‌توان با هیستروسکوپی حذف کرد. گاهی روش‌های دیگری نیز برای درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرسایش اندومتر‌ ممکن است برای کنترل خونریزی استفاده شود. این روش برای جلوگیری یا کاهش همیشگی خونریزی استفاده می‌شود. قبل از درمان فرسایش اندومتر، انجام بیوپسی اندومتر در نظر گرفته می‌شود. وقتی دیگر روش‌های درمانی رد شوند یا به هر دلیلی انتخاب نشوند، ممکن است هیسترکتومی انجام شود که بعد از آن فرد دیگر عادت ماهانه ندارد و البته نمی‌تواند باردار شود.

دهانه رحم توسط یک لایه نازک از سلول‌ها پوشیده شده است. سلول‌های سالم رشد کرده، تقسیم شده و در صورت نیاز جایگزین می‌شوند. سرطان دهانه رحم زمانی اتفاق می‌افتد که این سلول‌ها تغییر کنند. سلول‌های سرطانی خیلی سریع تقسیم می‌شوند. آن‌ها می‌توانند در لایه‌های سلولی عمیق‌تر رشد کنند یا در سایر بافت‌ها پخش شوند. در نهایت سلول‌های سرطانی توده‌ای به نام تومور را شکل می‌دهند.

توسعه سرطان دهانه رحم اغلب چندین سال طول می‌کشد. طی این زمان سلول‌های اطراف یا روی دهانه رحم غیر طبیعی می‌شوند. تغییرات سلولی که قبل از سرطان اتفاق می‌افتد، دیسپلازی یا نئوپلازی داخل گردن رحم (CIN) نامیده می‌شوند.

علت اصلی بروز سرطان دهانه رحم، عفونت با پاپیلوما ویروس انسانی (HPV) است. انواع مختلفی از این ویروس وجود دارد. بعضی از انواع HPV، «پُر خطر» نامیده می‌شوند که می‌توانند باعث سرطان مقعد، دهانه رحم، فرج، واژن و آلت تناسلی مردان شود. این نوع از ویروس موجب سرطان سر و گردن هم می‌شود. انواع دیگر این ویروس با ابتلا به زگیل‌‌های تناسلی مرتبط‌ هستند.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند؟

مهمترین عامل خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم، عفونت با انواع HPV مرتبط با سرطان است. عوامل زیر خطر عفونت با HPV را افزایش می‌دهند:

• شرکای جنسی متعدد
• یک شریک جنسی مرد که تا به حال شرکای جنسی متعددی داشته است.
• اولین رابطه جنسی در سنین پایین (کمتر از ۱۸ سال)
• سابقه ابتلا به دیسپلازی دهانه رحم، واژن یا فرج
• سابقه خانوادگی سرطان دهانه رحم
• سیگار کشیدن
• بیماری‌های انتقال یافته از راه جنسی مثل عفونت با کلامیدیا
• مشکلات سیستم ایمنی
• داشتن مادری که حین بارداری، دی اتیل استیل بسترول (DES) مصرف کرده است.

• بله. آزمایش پاپ اسمیر تغییرات سلول‌های غیر طبیعی رحم را بررسی می‌کند. این کار موجب درمان زود هنگام سلول‌‌های غیر طبیعی می‌شود در نتیجه این سلول‌ها سرطانی نخواهند شد. تست پاپیلوما ویروس انسانی (HPV) هم موجود است که همراه با آزمایش پاپ اسمیر برای غربالگری سرطان گردن رحم در بعضی زنان استفاده می‌شود و جهت پیگیری ابتلا به سرطان گردن رحم وقتی که تست پاپ اسمیر غیر طبیعی است، انجام می‌گیرد.

اولین علائم عبارت از خونریزی غیر طبیعی و ترشحات لکه‌ای یا آبکی از واژن است. ممکن است خونریزی قاعدگی خیلی بیشتر از حد طبیعی شود و خونریزی بعد از رابطه جنسی اتفاق بیفتد. نشانه‌های سرطان پیشرفته شامل درد در ناحیه لگن، مشکلات ادراری و ورم پاها است. اگر سرطان تا نزدیکی اندام‌ها یا گره‌های لنفاوی پخش شود، تومور عملکرد این اندام‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای مثال تومور می‌تواند به مثانه فشار آورد یا جریان خون در یک ورید را متوقف کند.

اگر پزشک به ابتلای شما به سرطان دهانه رحم شک کند، بیوپسی انجام خواهد شد. برای نتایج غیر طبیعی آزمایش پاپ اسمیر ممکن است بافت رحمی غیر طبیعی برداشته شود و برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده شود. در صورتی که سرطان دهانه رحم تشخیص داده شود، پزشک میزان گسترش سرطان را ارزیابی می‌کند. این فرآیند شامل آزمایش‌های زیر است:

• معاینه لگنی: آزمایشی است که در آن پزشک رحم، تخمدان‌ها و سایر اندام‌های نزدیک دهانه رحم را بررسی می‌کند.
• سیستوسکوپی: آزمایشی است که در آن مجرای خروجی مثانه و خود مثانه با یک ابزار مجهز به منبع نور بررسی می‌شود.
• کولونوسکوپی: آزمایشی است که طی آن کولون با یک ابزار باریک و مجهز به منبع نور به نام کولونوسکوپ بررسی می‌شود.

مرحله بندی، فرآیندی برای تعیین میزان توسعه سرطان است. بیشتر انواع سرطان‌ها ۱ تا ۴ مرحله دارند. کمترین شماره به معنی کمترین میزان گسترش سرطان است. بعضی از انواع سرطان‌ها مثل سرطان دهانه رحم، یک مرحله صفر هم دارند. مرحله صفر سرطان دهانه رحم، غیر مهاجم یا کارسینوما نامیده می‌شود. در این مرحله سلول‌های سرطانی فقط در لایه بالایی گردن رحم حضور دارند. این سلول‌ها به لایه‌های عمیق‌تر گردن رحم یا سایر اندام‌ها نمی‌روند. مراحل دیگر، سرطان مهاجم نامیده می‌شوند. در این مراحل سرطان به لایه‌های عمیق‌تر گردن رحم نفوذ می‌کند.

سرطان مهاجم دهانه رحم با جراحی (هیسترکتومی)، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی (استفاده از دارو برای از بین بردن سلول‌های سرطانی) درمان می‌شود. انتخاب نوع درمان بستگی به مرحله سرطان دارد. در برخی بیماران حتی ممکن است بیش از یک نوع درمان لازم باشد.

پزشک ممکن است طی چندین سال بعد از درمان، برای اطمینان از حذف همه سلول‌های سرطانی، غربالگری سرطان دهانه رحم را توصیه کند. حتی اگر دهانه رحم برداشته شده باشد هنوز نیاز به غربالگری سرطان وجود دارد. در این حالت، سلول‌ها به جای دهانه رحم باید از بخش بالایی واژن برداشته شوند.

یک روش جراحی است که در آن گردن رحم باز (متسع) شده و سپس یک ابزار باریک در رحم قرار داده می‌شود. این ابزار برای برداشتن بافت از داخل رحم استفاده می‌شود (کورتاژ).

روش D&C‌ (کورتاژ تشخیصی) برای تشخیص و درمان بسیاری از شرایط مانند خونریزی‌های غیر طبیعی یا بعد از سقط جنین که رحم را تحت تأثیر قرار می‌دهد، انجام می‌شود. با تهیه نمونه از بافت داخل رحم می‌توان آن را برای بررسی غیر طبیعی بودن سلول‌ها، زیر میکروسکوپ مشاهده کرد. ممکن است D&C (کورتاژ تشخیصی) به همراه سایر روش‌ها مثل هیستروسکوپی انجام شود که در آن یک ابزار بلند و باریک برای مشاهده داخل رحم استفاده می‌شود.

اتساع و کورتاژ رحم در مطب پزشک، مراکز جراحی یا بیمارستانی انجام می‌شود.

پزشک ممکن است قبل از عمل جراحی، برای شروع گشاد شدن دهانه رحم از لامیناریا (نوعی جلبک) استفاده کند که یک میله باریک از مواد سنتز شده یا مواد طبیعی است که به درون رحم وارد می‌شود و برای چند ساعت در همان محل باقی می‌ماند. میله، مایعات را از دهانه رحم جذب کرده و باعث گسترش این مایعات می‌شود که این حالت موجب باز شدن دهانه رحم می‌شود. داروها هم برای نرم‌تر کردن دهانه رحم و راحت‌تر باز شدن آن استفاده می‌شوند. همچنین انواع مختلفی از داروهای بیهوشی‌ قبل یا حین عمل D&C (کورتاژ تشخیصی) استفاده می‌شوند.

طی این عمل شما باید به پشت دراز بکشید و پاها در حالت رکابی قرار گیرند. اسپکولوم در واژن قرار می‌گیرد. سپس دهانه رحم به وسیله یک ابزار خاص نگه داشته می‌شود و بعد به آرامی شروع به گشاد شدن آن می‌کنند. این کار با قرار دادن مجموعه‌ای از میله‌های بلند و باریک که به تدریج در طول دهانه رحم بزرگتر می‌شوند، انجام می‌گیرد. معمولاً فقط مقدار کمی اتساع لازم است (قطر کمتر از 5/2 سانتیمتر). بافت پوشاننده رحم با وسیله‌ای به نام کورت یا با مکش برداشته می‌شود. در نهایت بافت برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

• عوارض این عمل شامل خونریزی، عفونت یا سوراخ شدن رحم (وقتی‌که نوک ابزار از دیواره رحم عبور می‌کند) است. مشکلات مربوط به بیهوشی هم می‌تواند اتفاق بیفتد. در کل این عوارض نادر هستند. در برخی موارد نیز به ندرت با انجام D&C (کورتاژ تشخیصی) بعد از سقط جنین، ممکن است زخم یا چسبندگی در داخل رحم شکل گیرد. این حالت سندروم آشرمن نامیده می‌شود. این چسبندگی‌ها باعث ناباروری و تغییر در روند قاعدگی می‌شوند. سندروم آشرمن اغلب توسط جراحی با موفقیت درمان می‌شود

مشخصه زایمان زودرس انقباضات منظم رحم است که موجب تغییرات در دهانه رحم قبل از هفته ۳۷ام بارداری می‌شود. تغییرات در دهانه رحم شامل افاسمان (نازک شدن دهانه رحم) و اتساع دهانه رحم است. بنابراین در این شرایط، جنین می‌تواند وارد کانال زایمان شود.

اگر تولد نوزاد بین هفته ۲۰ام تا ۳۷ام بارداری اتفاق بیفتد، تولد زودرس نامیده می‌شود.

احتمالاً چند ساعت بعد از جراحی می‌توانید به منزل بروید. فردی باید شما را تا منزل همراهی کند. فعالیت‌های روزانه خود را بعد از ۱ تا ۲ ساعت می‌توانید از سر بگیرید. درد بعد از D&C (کورتاژ تشخیصی) معمولاً خفیف است. ممکن است خونریزی مختصر یا لکه‌ای اتفاق بیفتد.

نوزادی که زود متولد می‌شود ممکن است رشد کاملی نداشته باشد. این نوزادان ممکن است با مشکلات سلامتی جدی متولد شوند. برخی مشکلات سلامتی مثل فلج مغزی می‌توانند برای تمام عمر ادامه داشته باشند. سایر مشکلات مثل ناتوانی در یادگیری ممکن است در دوران کودکی یا حتی بلوغ پدیدار شوند.

در موارد زیر باید با پزشک خود تماس بگیرید:

• خونریزی شدید واژن
• تب
• درد در ناحیه شکم
• ترشحات بدبو از واژن

بعد از D&C (کورتاژ تشخیصی)، پوشش جدیدی در رحم ساخته می‌شود. همچنین دوره قاعدگی بعدی شما در زمان معمول خود اتفاق نمی‌افتد بلکه ممکن است زودتر یا دیرتر رخ دهد. تا زمانی که دهانه رحم شما به اندازه طبیعی‌اش برگردد، باکتری‌ها می‌توانند از واژن وارد رحم شده و عفونت ایجاد کنند. مهم است که بعد از جراحی هیچ چیزی در واژن قرار داده نشود. در مورد داشتن رابطه جنسی یا استفاده از تامپون با پزشک خود مشورت کنید.

خطر مشکلات سلامتی برای نوزادانی که قبل از هفته ۳۴ام بارداری به دنیا می‌آیند، بیشتر است اما نوزادانی هم که بین هفته ۳۴ام تا ۳۷ام متولد می‌شوند در معرض خطر قرار دارند.

عواملی که خطر تولد زودرس را افزایش می‌دهند شامل موارد زیر است:

• • سابقه داشتن تولد زودرس
  • گردن رحم کوتاه
  • فاصله زمانی کوتاه بین دو بارداری
  • سابقه جراحی‌های رحم یا گردن رحم
  • عوارض خاص بارداری مثل بارداری‌های متعدد و خونریزی واژنی
  • عوامل مربوط به شیوه زندگی مثل وزن کم هنگام بارداری، سیگار کشیدن و مصرف مواد مخدر حین بارداری

اگر قبلاً تولد زودرس داشته‌اید و برای بارداری دیگری برنامه‌ریزی می‌کنید، یک معاینه عمومی قبل از بارداری می‌تواند به رسیدن شما به بهترین حد سلامتی کمک کند. زمانی که باردار می‌شوید مطمئن شوید که مراقبت‌های پیش از تولد را شروع کرده‌اید. شما باید به پزشکی که در زمینه بارداری‌های پُرخطر تخصص دارد، مراجعه کنید. به علاوه در صورت داشتن عوامل خطر، داروها و درمان‌های خاصی به شما داده می‌شود که به پیشگیری از تولد زودرس کمک می‌کنند. در واقع درمان بر اساس شرایط فرد و عوامل خطر برای داشتن تولد زودرس صورت می‌گیرد.

در صورت داشتن هر یک از نشانه‌ها و علائم زیر با پزشک خود تماس بگیرید:

• تغییر در نوع ترشح واژنی (آبکی، مخاطی یا خونی)
• افزایش میزان ترشحات
• فشار لگنی یا پایین شکمی
• کمر درد خفیف ثابت
• کرامپ‌های شکمی خفیف با یا بدون اسهال
• انقباضات منظم یا مکرر و یا فشرده شدن رحم، اغلب بدون درد
• پاره شدن غشاها (پارگی کیسه آب)

زایمان زودرس را با پیدا شدن تغییرات در دهانه رحم می‌توان تشخیص داد. پزشک شما یک معاینه لگنی برای مشاهده شروع تغییرات دهانه رحم انجام می‌دهد. ممکن است چندین بار در یک دوره چند ساعته معاینه شوید. همچنین انقباضات رحم بررسی می‌شود. ممکن است پزشک آزمایشات خاصی را برای تعیین نیاز به بستری شدن یا مراقبت‌های تخصصی انجام دهد. همچنین امکان دارد معاینه سونوگرافی واژن برای اندازه‌گیری طول گردن رحم و اندازه‌گیری سطح پروتئینی به نام فیبرونکتین جنین در واژن انجام شود. حضور این پروتئین با تولد زودرس مرتبط است.

پیش‌بینی اینکه کدام خانم‌ها در ادامه درد زایمان زودرس، تولد زودرس خواهند داشت، مشکل است. تنها در حدود ۱۰% از زنان با زایمان زودرس، طی 7 روز بعد از آن تولد زودرس دارند. برای حدود 30% از زنان، درد زایمان زودرس خود به خود متوقف می‌شود.

اگر درد زایمان زودرس ادامه داشته باشد، چگونگی کنترل آن بستگی به نظر پزشک برای حفظ سلامتی شما و نوزادتان دارد. اگر شانس تأخیر در تولد زودرس وجود داشته باشد، داروهای خاصی داده می‌شود. این داروها شامل کورتیکواستروئیدها، سولفات منیزیم و توکولیتیک‌ها است.

کورتیکواستروئیدها داروهایی هستند که از جفت عبور می‌کنند و موجب سرعت بخشیدن به رشد ریه‌های نوزاد، مغز و دستگاه گوارش او می‌شوند. کورتیکواستروئیدها زمانی‌که بین هفته ۲۴ و ۳۴ بارداری داده می‌شوند، به رشد نوزاد کمک می‌کنند.

سولفات منیزیم دارویی است که هنگام ایجاد درد زایمان زودرس داده می‌شود. این دارو در صورتی که کمتر از ۳۲ هفته باردار هستید و در خطر زایمان ۲۴ ساعت آینده قرار دارید، تجویز می‌شود. سولفات منیزیم خطر فلج مغزی را که با تولد زودرس مرتبط است، کاهش می‌دهد.

توکولیتیک‌ها داروهایی هستند که به دنیا آمدن نوزاد را برای مدت کوتاه (تا ۴۸ ساعت) به تأخیر می‌اندازند. این زمان اجازه تجویز کورتیکواستروئید یا سولفات منیزیم و یا انتقال شما به بیمارستان برای مراقبت‌های تخصصی از نوزاد نارس را می‌دهد. سولفات منیزیم علاوه بر نقش مؤثر در محافظت علیه فلج مغزی می‌تواند به عنوان یک داروی توکولیتیک نیز استفاده شود.

اگر درد زایمان زودرس متوقف نشود و به نظر رسید که نوزاد به زودی متولد می‌شود، شما و نوزادتان باید تحت مراقبت یک تیم پزشکی قرار بگیرید. این تیم پزشکی باید شامل پزشک متخصص در درمان مشکلات نوزادان باشد. میزان مراقبت مورد نیاز برای نوزاد شما بستگی به این دارد که چقدر زود متولد شده است. واحد مراقبت‌های ویژه نوزادان (NICU)، این مراقبت‌ها را برای نوزادان نارس فراهم می‌کند.

علل متعددی باعث ایجاد ناباروری (نازایی) می‌شود. زن و مرد هر دو می‌توانند در ایجاد ناباروری (نازایی) نقش داشته باشند. علل مرتبط با خانم‌ها ممکن است شامل مشکلات تخمک‌گذاری، اندام‌های تناسلی یا هورمون‌ها باشد. اغلب علل مرتبط با آقایان، مشکلات تعداد و سلامت اسپرم است.

تست‌های ارزیابی ناباروری (نازایی) شامل تست‌های آزمایشگاهی، تصویربرداری و اعمال جراحی خاص است.

تست‌های آزمایشگاهی شامل اندازه‌گیری مداوم دمای پایه بدن، آزمایش ادرار، پروژسترون، عملکرد تیروئید، آزمون سطح پرولاکتین و آزمایش ذخیره تخمدان می‌باشد. معاینات تصویربرداری و اعمال جراحی نیز شامل معاینات اولتراسوند، هیستروسالپینگوگرافی، سونوهیستروگرافی، هیستروسکوپی و لاپاراسکوپی است. برخی از این تست‌ها بر پایه نتایج تست‌های قبلی انجام می‌شوند.

گزینه‌های درمانی، وابسته به دلیل ناباروری (نازایی) شما می‌باشد. برای درمان ناباروری (نازایی) ممکن است تغییر شیوه زندگی، مصرف دارو، انجام جراحی و یا استفاده از فناوری تولید مثل کمکی (ART) توصیه شود. همچنین ممکن است چندین روش درمانی مختلف ترکیب شوند تا احتمال باروری افزایش یابد. ناباروری (نازایی) اغلب می‌تواند به طور موفقیت آمیزی درمان شود حتی اگر دلیل آن یافت نشود.

جراحی در زنان می‌تواند لوله‌های مسدود شده و آسیب دیده فالوپ را ترمیم کند. همچنین اندومتروزیس به عنوان یک عامل شایع در ناباروری (نازایی)، از طریق جراحی درمان می‌شود.

سطوح غیر طبیعی هورمون‌ها می‌تواند سبب تخمک‌گذاری نا‌منظم و یا عدم تخمک‌گذاری گردد. به عنوان مثال سندرم تخمدان پلی‌کیستیک بیماری است که در آن، سطوح برخی هورمون‌ها غیر طبیعی بوده و در نتیجه دوره قاعدگی نامنظم یا قطع شده است که این عارضه یکی از دلایل رایج در ناباروری (نازایی) است. این بیماری اغلب با تغییر شیوه زندگی یا مصرف دارو درمان می‌شود. برای درمان برخی مشکلات تخمدان نیز ممکن است از پروژسترون استفاده شود. همچنین سایر بیماری‌های هورمونی که باروری زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد نظیر بیماری تیروئید نیز بهتر است که بررسی شود.

القاء تخمک‌گذاری استفاده از دارو برای تحریک تخمدان جهت آزادسازی تخمک می‌باشد. این درمان هنگامی استفاده می‌شود که تخمک‌گذاری نامنظم بوده و یا اصلاً اتفاق نمی‌افتد و سایر عوامل ناباروری (نازایی) بررسی شده و عدم حضورشان مورد تأیید قرار گرفته است.

رایج‌ترین دارویی که برای القاء تخمک‌گذاری استفاده می‌شود، کلومیفن سیترات می‌باشد. حدود 40 درصد از زنان با مصرف این دارو، توانایی باروری خود را طی 6 دوره قاعدگی بدست می‌آورند. عوارض جانبی این دارو معمولاً خفیف بوده و شامل گُر ‌گرفتگی، سفتی پستان‌ها، حالت تهوع و بی‌ثباتی مزاج است.

چنانچه داروی کلومیفن سیترات مؤثر واقع نشود ممکن است داروی گنادوتروپین برای القاء تخمک‌گذاری استفاده شود. همچنین از گنادوتروپین زمانی که تعداد زیادی تخمک برای انجام روش ART یا سایر درمان‌های ناباروری (نازایی) مورد نیاز است، استفاده می‌شود. این حالت را اَبَر تخمک‌گذاری (Super Ovulation) می‌نامند.

در حدود 10 درصد از زنانی که با کلومیفن سیترات درمان می‌گردند، حاملگی دو قلو رخ می‌دهد. احتمال حاملگی چند قلو هنگامی که از گنادوتروپین استفاده می‌شود، بالاتر است. بیش از 30 درصد حاملگی‌های ایجاد شده با گنادوتروپین، چند قلویی هستند. در حدود دو سوم این حاملگی‌ها، دو قلو و یک سوم آن‌ها، سه قلو و یا بیشتر هستند.

در تلقیح داخل رحمی اسپرم، همزمان با تخمک‌گذاری تعداد زیادی از اسپرم‌های سالم در داخل رحم قرار داده می‌شود. این روش اغلب همراه با القاء تخمک یا اََبَر تخمک‌گذاری انجام می‌شود. همچنین اسپرم از همسر یا اهداء کننده اسپرم گرفته می‌شود. اسپرم منجمد شده نیز می‌تواند در این روش مورد استفاده قرار گیرد.

اگر داروهای تخمک‌گذاری همراه با تلقیح درون رحمی اسپرم استفاده شود ممکن است بارداری چند قلویی رخ دهد. اگر تعداد زیادی تخمک در زمان تلقیح اسپرم آزاد شود ممکن است تلقیح اسپرم به درستی انجام نشود.

این روش شامل تمام درمان‌های باروری می‌شود که در آن از تلقیح مصنوعی اسپرم و تخمک استفاده می‌گردد. تکنیک ART معمولاً شامل لقاح مصنوعی (IVF) می‌باشد. در IVF، اسپرم در آزمایشگاه با تخمک لقاح می‌یابد و تخم بدست آمده به داخل رحم انتقال داده می‌شود. در موارد زیر از IVF استفاده می‌گردد:

• لوله‌های فالوپ مسدود شده یا آسیب دیده که با انجام جراحی درمان نگردد.
• عدم باروری به دلیل برخی فاکتورهای ناباروری (نازایی) در مردان
• اندومتروزیس شدید
• نقص تخمدان نارس
• ناباروری نامشخص

گاهی یک اسپرم به تنهایی می‌تواند به داخل تخمک تزریق شود. این روش ICSI نامیده می‌شود. اگر مشکل در اسپرم همسر شما باشد ممکن است روش ICSIتوصیه شود. در ICSI، تنها یک اسپرم سالم برای هر تخمک مورد نیاز می‌باشد و چند روز بعد یک یا چند تخم از طریق مهبل در داخل رحم قرار می‌گیرد.

خطر حاملگی چندقلو در IVF افزایش می‌یابد. همچنین IVF تولد نوزاد ناقص را افزایش می‌دهد که این نقص‌ها شامل شکاف کام، مشکلات قلبی و مشکلات در مسیر گوارشی می‌باشد. با این وجود در کل، خطر تولد نوزاد ناقص بسیار کم است.