بیماری آندومتریوز در زنان چیست؟
آندومتریوز به معنی رشد بافت داخلی رحم در جایی بیرون از رحم است. لگن شایع ترین محل بروز آندومتریوز است.

در این بیماری بافت اندومتر (لایه داخلی رحم) در بیرون از محل اصلی خود (رحم) تشکیل می‌شود. این بافت می تواند در تمام بافت‌های بدن به جز طحال به‌وجود آید، ولی رایج‌ترین محل پدیدآمدن آن، لگن است که در این قسمت هم، تخمدان‌ها بیشتر گرفتار اندومتریوز می‌شوند
در آندومتریوز، بافت آندومتر تغییر جا داده، اما همچنان به فعالیت خود ادامه می دهد و در هر دوره قاعدگی، این بافت ضخیم می شود و خونریزی می کند.در آندومتریوز، بافت های اطراف ممکن است تحریک شوند و در نهایت موجب زخمی شدن بافت و چسبندگی گردد.
آندومتریوز می تواند باعث درد شدید، مخصوصا در دوران عادت ماهانه گردد. مشکلات بارداری نیز ممکن است بوجود آورد
علائم آندومتریوز:
-اولین علامت آندومتریوز، درد لگن می باشد که اغلب همراه با عادت ماهانه است. این درد با گذشت زمان بدتر می شود. درد لگن و گرفتگی عضلات ممکن است قبل از عادت ماهیانه شروع شده و چندین روز بعد از عادت ماهیانه ادامه داشته باشد.
-عادت ماهانه دردناک دیسمنوره
-درد در طی و یا بعد از نزدیکی با همسر
-درد هنگام اجابت مزاج و ادرار کردن : ممکن است این درد در طی عادت ماهیانه وجود داشته باشد.
-خونریزی بیش از حد: ممکن است در طی عادت ماهانه خونریزی بیش از حد داشته باشید و یا بین دو قاعدگی، خونریزی داشته باشید.
-نازایی در برخی زنان
-دیگر علائم شامل خستگی، اسهال، یبوست، نفخ و یا تهوع که ممکن است در طول عادت ماهیانه وجود داشته باشند.

شدت درد همیشه نشانه مطمئنی برای این بیماری نمی باشد. برخی زنان مبتلا دارای درد شدید هستند، در حالی که برخی دیگر درد کمی دارند و یا اصلا درد ندارند.آندومتریوز گاهی اوقات با برخی بیماری ها مانند بیماری های التهابی لگن و یا کیست تخمدانی اشتباه گرفته می شود نیز اشتباه می شود.
آندومتریوز گاهی با سندروم روده تحریک پذیر (IBS) این سندرم باعث اسهال، یبوست و درد شکم می شود.
علل آندومتریوز:
در ایجا 5 علت شایعی را که باعث می شوند بافت داخلی رحم در جای دیگری از بدن رشد کند،را برای شما می گوییم.
-قاعدگی عقب گرد:بیشترین علت آندومتریوز می باشد،در این نوع قاعدگی،خون قاعدگی شامل سلول های آندومتر است که به جای آنکه از بدن خارج شوند،از طریق لوله های رحمی وارد حفره لگنی می شوند،این سلول های آندومتر به دیواره لگن می چسبند و در آنجا رشد می کنند و خونریزی در طول این دوره ایجاد می شود.

-رشد سلول های جنینی:این سلول ها حفره های لگنی و شکمی را می پوشانند و از سلول های جنینی به وجود می آیند.هنگامیکه یک و یا چند منطقه از پوشش شکمی تبدیل به بافت آندومتر شود آندومتریوز گسترش می یابد.
-زخم جراحی: بعد از جراحی، مانند هیسترکتومی (خارج کردن رحم) و یا سزارین، سلول های آندومتر ممکن است به محل برش جراحی متصل شوند.
-انتقال سلول های آندومتر: عروق خونی و یا مایع لنف ممکن است سلول های آندومتر را به دیگر قسمت های بدن انتقال دهند.
-اختلال سیستم ایمنی: ممکن است وجود اختلال در سیستم ایمنی باعث گردد که بدن نتواند بافت آندومتر را که در بیرون از رحم رشد می کند تشخیص داده و از بین ببرد.
عوامل خطر آندومتریوز:
بسیاری از عوامل زیر خطر ابتلای به آندومتریوز را زیاد می کنند:
باردار نشدن بعد از ازدواج
ابتلای یک و یا چند نفر از اقوام نزدیک به آندومتریوز
مسدود کردن راه خروج طبیعی خون قاعدگی از بدن
سابقه عفونت لگنی
اختلال رحمی
نشانه های آندومتریوز به طور موقت با بارداری از بین می روند. همینطور این نشانه ها با یائسگی به طور کامل از بین می روند، مگر اینکه در حال مصرف استروژن باشید.[Forwarded from دکتر آمنه سادات حقگو]
عوارض آندومتریوز:
نازایی:یکی از عوارض شایع آندومتریوز نازایی زنان می باشد.
برای باردار شدن، باید تخمک آزاد شده از تخمدان، در لوله رحمی (لوله فالوپ) توسط سلول های اسپرم باردار شود و تشکیل تخم را دهد. این تخم باید به دیواره رحم متصل شود و شروع به رشد کند.

آندومتریوز ممکن است، لوله رحمی را ببندد و تخم و اسپرم را از هم دور کند. همچنین آندومتریوز ممکن است به اسپرم و یا تخم صدمه بزند. با این حال، بسیاری از زنان با آندومتریوز خفیف تا متوسط می توانند باردار شوند. پزشکان توصیه می کنند زنان متاهلی که دارای آندومتریوز هستند، هر چه زودتر باردار شوند تا آندومتریوز بدتر نشود.
سرطان تخمدان: زنان دارای آندومتریوز، بیشتر دچار سرطان تخمدان می شوند.
تشخیص آندومتریوز:
: برای بررسی وجود کیست در اندام تناسلی و یا زخم در رحم معاینه لگن توسط پزشک
: برای وجود کیست مرتبط با آندومتریوز سونوگرافی
: محل، وسعت و اندازه آندومتر را مشخص می کند. لاپاروسکوپی
درمان آندومتریوز
-داروهای ضددرد و مسکن
: -هورمون درمانی
برخی مواقع، این روش درمانی برای کاهش درد آندومتریوز موثر است. افزایش و کاهش هورمون ها در طول دروه قاعدگی باعث می شود آندومتر ضخیم شود، بریزد و خونریزی کند. با استفاده از این روش، رشد بافت آندومتر کم می شود.
-جراحی:
اگر شما آندومتریوز دارید و می خواهید باردار شوید، جراحی برای برداشتن آندومتریوز در حالی که رحم و تخمدان سالم بمانند، مفید است.
-روش کمک باروری: لقاح آزمایشگاهی برای باردار شدن نسبت به عمل جراحی بهتر است.
-هیستروکتومی:
در موارد شدید آندومتریوز، جراحی برای خارج کردن رحم و تخمدان باید انجام گیرد. اما در این موارد هیسترکتومی به تنهایی کافی نیست، استروژن می تواند آندومتریوز باقیمانده را تحریک کند و درد نیز باقی بماند. بعد از هیسترکتومی، بارداری ممکن نیست.
“شاید شما در خطرید؟
در میان افرادی که بیشترین احتمال بروز این بیماری را دارند،می توان به زنان و دختران در سنین 25 تا 35 سال،افرادی که تجربه ابتلا به این بیماری را داشته اند،کسانی که تا به حال بچه دار نشده اند و دارای قاعدگی طولانی تر از 7 روز و سیکل ماهانه کوتاه تر از 27 روز و سن شروع قاعدگی قبل از 12 سال،هستند اشاره کرد.از سوی دیگر،همانطور که گفته شد چون مسئله ژنتیک نیز از جمله علل بروز بیماری در نظر گرفته شده است،افرادی که سابقه ابتلا به این بیماری در خواهر،مادر و به طور کلی اقوام درجه یک،دو و سه آنها مشاهده شده در خطر بیشتری هستند.
“احتمال ناباروری با آندومتریوز”
بافت آندومتریوز یک بافت زنده است و مثل بذری است که در یک فضای مساعدی پاشیده شده و رشد می کند.یکی از راه های ایجاد ناباروری آندومتریوز این است که این بافت هم در هر منطقه ای که نفوذ داشته باشد،برخی اوقات به دلیل برگشت خون قاعدگی از لوله ها به داخل شکم یا وقتی فرد فاکتور ژنتیک مساعدی برای رشد آندومتریوز دارد به جای اینکه توسط سلول های ایمنی خورده شده و از بین برود در نقاط شایع رسوب آندومتریوز اتفاق می افتد و مشکلاتی را به وجود می آورد و چون این بافت خاصیت تهاجمی دارد و رشد می کند،اگر داخل تخمدان وارد شود،می تواند قسمت اعظمی از تخمدان را از بین ببرد و کم کم از تخمدان یک تکه نازک به جای بگذارد و فولیکول ها را از بین ببرد.
یک مسیر دیگر ایجاد ناباروری آسیبی است که آندومتریوز به لوله ها وارد می کند و لوله ها حرکت موجی که باید داشته باشند تا بتوانند تخمک را به داخل رحم انتقال دهند،ندارند و عملکرد لوله مختل است یا چسبندگی هایی اطرافش ایجاد می شود و گرفتگی در لوله بروز می کند و نمی تواند تخمک را از خودش عبور دهد.
راه دیگر بروز ناباروری با آندومتریوز موادی است که ترشح می شود.یک سری واد از بافت های آندومتریوز ترشح می شوند که حتی می توانند روی کیفیت تخمک اثر بگذارند،همانطور که در برخی بیماران IVF می بینیم که حتی وقتی IVF می شوند، این روش شکست می خورد.این به این دلیل است که آندومتریوز به دلیل مواد سمی که ترشح می کند به تخمی هم که از این طریق ایجاد شده،آسیب می زند و اجازه رشد نمی دهد.برخی بیماران آندومتریوزی غیر از بافت آندومتریوزی که خارج از رحم دارند، در داخل رحم هم بافت از محل معین خود به داخل خود رحم نفوذ کرده و به همین دلیل رحمشان جایگاه مناسبی برای پرورش جنین نیست و خیلی از اوقات به بیماران آندومتریوزی پیشنهاد می شود از رحم اجاره ای استفاده کنند.البته ذکر این نکته مهم است که موارد گفته شده برای همه بیماران یکسان نیست و آندومتریوز بیماری است که طیف های گسترده ای از تظاهر را دارد و از خفیف تا شدید را شامل می شود و اینها نباید فرد دچار آندومتریوز را نگران کند،چون بسیاری از بیماران آندومتریوزی خود به خود باردار می شوند و خیلی ها تازه بعد از دو،سه بار بارداری آندومتریوزشان بروز پیدا می کند و این طور نیست که همیشه آندومتریوز نازایی بیاورد اما باید بیمار آندومتریوزی شناسایی شود تا از اتفاقات ناخوشایند پیشگیری به عمل آید.
“علامت بروز آندومتریوز”
واضح ترین علامت آندومتریوز درد قاعدگی شدید،درد هنگام رابطه زناشویی،لکه بینی و نامنظمی قاعدگی و درد های بین دوره ای است که خیلی اوقات شدت درد نسبت به درد های معمول قاعدگی متفاوت است.اما از سوی دیگر بیماران آندومتریوزی هستند که کاملاً بی علامت بوده و متاسفانه تنها زمانی که با یک عارضه مراجعه می کنند،متوجه این بیماری می شوند.خیلی اوقات که آندومتریوز بعث تخریب تخمدان می شود،ممکن است بیمار از کم شدن میزان خون قاعدگی شکایت داشته باشد یا قاعدگی اش به تعویق بیفتد یا حتی دچار یائسگی زودرس شود.
آیا آندومتریوز سرطانی می شود؟
درصد تبدیل آندومتریوز به سرطان بسیار ناچیز است و آنچه پزشکان را از اندومتریوز می ترساند سرطان نیست ولی گفته شده که اگر بیماری کیست شکلاتی در تخمدان دارد باید اطمینان حاصل شود که ضایعه سرطانی نیست و بعد با خیال راحت به درمان های دیگر پرداخت.
درمان چطور انجام می شود؟
آندومتریوز در کشور ما همانطور که ناشناخته است درمان مشخصی هم ندارد و مراکز معتبر زیادی برای درمان این بیماری وجود ندارد.تعداد مراکزی که روی آندومتریوز کار کردند و می دانند چطور باید درمان شود بسیار محدود است.آندومتریوز نیاز به یک تیم برای درمان دارد که آن تیم اعم از متخصص زنان،جراح روده،متخصص ارولوژی و روان درمانگر دارد و همه این افراد در مرکزی که برای درمان اندومتریوز در نظر گرفته شده،باید باشند و بر اساس نیاز بیمار مراجعه انجام گیرد.اما بسته به طیف بروز این بیماری روش های درمانی مانند هورمون درمانی،رژیم درمانی و جراحی درصورت بروز کیست شکلاتی خطرناک وجود دارد.علاوه بر این،لاپاراسکوپی یک جزء لاینفک از تشخیص و درمان اندومتریوز است که فردی ه دست به عمل آندومتریوز از طریق لاپاراسکوپی می زند باید تخصص کافی در این زمینه داشته باشد چون برخی اوقات نه تنها مشکل بیمار حل نمی شود بلکه ممکن است مشکلش گسترش پیدا کند.