دکتر آمنه سادات حقگو | سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی)

سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی) چیست؟

سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی) یک بیماری اکتسابی و نادر است. این بیماری شامل چسبندگی‌های داخل رحم می‌باشد که معمولاً در نتیجه بارداری، زایمان، عفونت یا عمل جراحی زنان ایجاد می‌شود. شدت آن ممکن است خفیف یا گسترده باشد. در حالت خفیف فقط قسمتی از رحم دچار چسبندگی می‌شود و در حالت گسترده دیواره‌های قدامی و خلفی رحم به هم می‌چسبند. چسبندگی‌ها ممکن است ضخیم، نازک، پراکنده یا به هم متصل باشند.

دلایل ایجاد سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی)

سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی) زمانی ایجاد می‌شود که ضربه‌ای به خطوط اندومتر آسیب دیده و در حال ترمیم وارد شود. این امر باعث اتصال نواحی آسیب دیده به یکدیگر می‌شود. چسبندگی داخل رحمی معمولاً به دنبال انجام دیلاتاسیون و کورتاژ ناشی از سقط ناکامل به وجود می‌آید. همچنین باقی ماندن جفت همراه یا بدون خونریزی بعد از زایمان یا سقط عمدی می‌تواند باعث ایجاد چسبندگی داخل رحمی شود. سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی) ممکن است به دنبال اعمال جراحی مربوط به رحم مانند برداشتن فیبروم رحمی، اصلاح ناهنجاری‌های رحمی (دیواره بین رحمی، رحم دو شاخ) یا پس از سزارین ایجاد شود. در بعضی موارد عفونت‌های مربوط بهIUD (وسیله‌ای که به منظور پیشگیری از بارداری در رحم کار گذاشته می‌شود)، سایر عفونت‌های مرتبط با رحم یا قرار دادن رادیوم در رحم به منظور درمان سرطان‌های رحمی نیز می‌توانند باعث ایجاد چسبندگی رحم (سندرم آشرمن) شوند.

شیوع سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی)

سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی) با روش‌های تشخیصی معمول از جمله سونوگرافی قابل شناسایی نیست. تخمین زده می‌شود که در 5 تا 39 درصد از زنانی که سقط مجدد داشته‌اند و 40 درصد از زنانی که به دلایلی تحت دیلاتاسیون و کورتاژ قرار گرفته‌اند، این عارضه به وجود می‌آید.

شکایات سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی)

این سندرم ممکن است همراه یا بدون شکایت باشد. برخی از شکایات آن عبارتند از:

ناباروری
سقط‌های مکرر
دوره‌های قاعدگی نامنظم
درد دوره‌ای لگن
آمنوره
درد حین قاعدگی
آندومتریوز

سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی) چگونه تشخیص داده می‌شود؟

هیستروسکوپی: دقیق‌ترین روشی است که به منظور بررسی چسبندگی‌های رحمی استفاده می‌شود. هیستروسکوپ یک ابزار تلسکوپ مانند است که از طریق واژن وارد رحم می‌شود و به پزشک امکان مشاهده داخل رحم را می‌دهد.
سونوهیستروگرافی: در این روش محلول نمکی سالین که همانند مایع داخل بدن است از طریق واژن وارد رحم می‌شود. سپس توسط سونوگرام حفره رحم مشاهده می‌شود.
هیستروسالپینگوگرام: در این روش بعد از تزریق ماده حاجب به درون رحم، تصویربرداری از رحم با استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود.

پیشگیری

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. به منظور جلوگیری از ایجاد چسبندگی باید از وارد آمدن هر نوع تروما به رحم طی دوران بارداری و بعد از زایمان جلوگیری کرد. همچنین دستورالعمل‌های زیر باید رعایت شوند:

از کورتاژ بعد از زایمان و بعد از سقط اجتناب شود.
در صورت انجام کورتاژ، این عمل به آرامی و ملایمت انجام شود.
روش مناسبی برای سقط انتخاب شود.

درمان

در صورتی که بیمار شکایتی مانند درد ندارد و در آینده فرزندی نمی‌خواهد، نیازی به انجام درمان نیست چرا که زیان و ضرری از بافت‌های آسیب دیده ایجاد نمی‌شود. دفعات پریود بیمار تا زمان رسیدن به سن یائسگی ممکن است کمتر شود یا اینکه اصلاً پریود نشود. در صورتی که سندرم باعث ناباروری و آمنوره شود، درمان الزامی خواهد بود. درمان جراحی از طریق بریدن و برداشتن چسبندگی‌ها انجام می‌شود. درمان جراحی به روش‌های زیر صورت می‌گیرد:

هیستروسکوپی: در این روش، وسیله‌ای کوچک از طریق واژن وارد رحم می‌شود. هیستروسکوپی، درمانی کم خطر است و تحت دید مستقیم پزشک انجام می‌شود. بعد از اینکه چسبندگی‌ها برداشته شدند، حفره رحم باید باز باقی بماند تا خود به خود بهبود یابد و از چسبندگی‌های بعدی جلوگیری شود. پزشک ممکن است بالونی در داخل رحم قرار دهد و از درمان استروژن جایگزین برای چندین ماه تا بهبودی کامل رحم استفاده کند.
لاپاراسکوپی: یک روش رایج برای کنترل نحوه انجام هیستروسکوپی است. به وسیله لاپاراسکوپی بررسی‌های لازم جهت جلوگیری از سوراخ شدن رحم حین هیستروسکوپی انجام می‌شود.

مراقبت‌های بعد از عمل

بعد از عمل جراحی، بررسی‌های رحمی‌ در بیماران با چسبندگی شدید و احتمال عود بالا انجام می‌شود. تشخیص به موقع عود چسبندگی‌ها بسیار مهم است. از آنجا که بسیاری از چسبندگی‌ها بعد از انجام یک عمل جراحی از بین نمی‌روند و نیاز به تکرار جراحی دارند، لذا باید ارزیابی‌هایی از فرآیند ترمیم انجام شود.

عوارض جراحی سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی)

عوارض جراحی هیستروسکوپی شامل موارد نادری همچون خونریزی، سوراخ شدن رحم و عفونت لگن است. در بعضی موارد نیز بعد از درمان سندرم آشرمن (چسبندگی داخل رحمی)، ناباروری درمان نمی‌شود.